2025 yılı yaz döneminde, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Coğrafya Bölümü Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı bünyesinde faaliyet gösteren Paleocoğrafya Ekibi, Moğolistan’ın Tuul Nehri Havzası’nda gerçekleştirdiği kapsamlı ve disiplinler arası saha çalışmalarıyla dikkat çekici bilimsel sonuçlara ulaşmıştır. Prof. Dr. Serdar Vardar’ın bilimsel koordinasyonunda, Arş. Gör. Emre Kara ve doktora öğrencisi Dilan Demirel’den oluşan uzman ekip, Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü iş birliği ve Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) desteğiyle yürütülen bu uluslararası projede aktif olarak yer almıştır. Saha çalışmaları, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şaban Doğan’ın daveti ve organizasyonu ile gerçekleştirilmiş; kazı faaliyetleri ise Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Anıl Yılmaz başkanlığında ve Moğolistan Bilimler Akademisi’nden Doç. Dr. Enkhtur Altangerel’in bilimsel rehberliğinde sürdürülmüştür.

Araştırma sahası, eski Türk yazıtlarında adı geçen ve önemli bir yerleşim merkezi olduğu düşünülen Khermen Denj ve Tsagaan Denj yerleşimlerini kapsamaktadır. Bu bölge, tarihsel kaynaklarda Togu Balık olarak tanımlanan yerleşimle özdeşleştirilmekte olup, eski Türk toplumlarının doğal çevreyle kurduğu ilişkiyi, yerleşim stratejilerini ve çevresel adaptasyonlarını anlamak açısından stratejik öneme sahiptir. Bu bağlamda, İKÇÜ Paleocoğrafya Ekibi tarafından yürütülen çalışmalar, alanda gerçekleştirilen yüksek çözünürlüklü jeomorfolojik gözlemler, paleocoğrafya temelli sondajlar, mikromorfoloji odaklı örneklemeler ve detaylı haritalama faaliyetlerini içermektedir.

Özellikle Arş. Gör. Emre Kara’nın doktora araştırmaları kapsamında yürüttüğü delgi sondajları ve mikromorfolojik analizleri; Prof. Dr. Serdar Vardar’ın bölgesel coğrafi dinamiklere yönelik uzmanlığı ve Dilan Demirel’in sedimantolojik ve paleontolojik destek çalışmalarıyla birleşerek, bölgenin Holosen döneminden itibaren geçirdiği çevresel değişimleri ve bu değişimlerin insan yerleşimleri üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik güçlü bir veri seti ortaya koymuştur. Elde edilen bu veriler, Türk tarihi, coğrafyası ve kültürüne dair önemli yapısal taşların bilimsel temellerle yeniden yorumlanmasına olanak sağlamaktadır.

Araştırmanın ileri aşamalarında, saha verilerinin laboratuvar analizleriyle desteklenerek sayısal ve istatistiksel düzlemde detaylandırılması hedeflenmektedir. Elde edilen bulgular, yalnızca geçmiş çevresel koşulları değil, aynı zamanda eski Türk toplumlarının çevresel karar alma mekanizmalarını da aydınlatacak niteliktedir. Bu kapsamlı bilimsel girişim, hem Türkiye'deki hem de uluslararası düzeyde tarih, coğrafya, arkeoloji ve çevre bilimleri açısından önemli katkılar sunma potansiyeline sahiptir.

Bu çalışmaların gerçekleştirilmesinde başta sonsuz desteğini gördüğümüz sayın Dekanımız Prof. Dr. Şaban Doğan'a, kazı çalışmalarının gerçekleştirilmesinde önemli rol oynayan Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’na (TİKA) ve Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsüne teşekkür ederiz.